Tư duy làm giàu từ Phố Wall: Tại sao giới đầu tư Mỹ không chạy theo sóng?

Phố Wall là nơi biến những kẻ nóng vội thành bài học và biến những kẻ kiên trì thành huyền thoại. Kỳ lạ thay, chính những cơn sóng dữ của thị trường lại là bữa tiệc mà đám đông lao vào, để rồi rời đi với túi tiền rỗng không. Còn những người thật sự giàu lên, họ chẳng hề chạy theo sóng, vì họ biết, sóng không phải là thứ làm nên biển cả. Bởi rốt cuộc, biển cả chỉ thuộc về những ai đủ kiên nhẫn học cách bơi dưới bề mặt, chứ không phải những kẻ chỉ biết dõi theo bọt sóng.

Tư duy làm giàu của Phố Wall là gì?

1. Phố Wall đầu tư khác nhà đầu tư cá nhân ở điểm nào?

Phố Wall không hơn nhà đầu tư cá nhân ở chỗ họ biết thị trường sẽ đi đâu, mà ở chỗ họ biết thị trường có thể đi bao xa mà vẫn không làm họ sợ hãi. Nhà đầu tư cá nhân tìm ‘chắc chắn,’ còn Phố Wall tìm ‘phạm vi chấp nhận được.’ Đầu tư giỏi không phải đoán đúng, mà là chuẩn bị sẵn cho mọi kịch bản.

2. Tư duy đầu tư dài hạn của Phố Wall ra sao?

Phố Wall đầu tư dài hạn không chỉ vì họ tin thị trường luôn tăng, mà vì họ hiểu phần thưởng lớn nhất đến từ việc nắm giữ qua những giai đoạn tệ nhất. Các quỹ như BlackRock hay Vanguard không mua cổ phiếu chỉ vì giá rẻ nhất thời; họ chọn doanh nghiệp có free cash flow đều đặn, ít nợ vay, và sản phẩm hoặc dịch vụ khó bị thay thế, như Apple với hệ sinh thái iOS hay Microsoft với dịch vụ điện toán đám mây Azure.

Phố Wall cũng tận dụng những lúc thị trường hoảng loạn: khi cổ phiếu của một công ty tốt giảm giá mạnh chỉ vì tin tức ngắn hạn (ví dụ kiện tụng, hay kết quả quý kém hơn kỳ vọng), họ xem đó là cơ hội tăng tỷ trọng đầu tư, thay vì bán tháo như nhà đầu tư cá nhân thường làm.

Họ dựa vào các công cụ như báo cáo tài chính chi tiết, phân tích cash flow, dự báo ngành từ Bloomberg hay S&P Global để xác định giá trị nội tại, thay vì ra quyết định dựa trên tin tức nhất thời. Các nhà quản lý quỹ lớn đặt ra quy tắc nắm giữ tối thiểu 3–5 năm để hưởng lợi từ sức mạnh lãi kép (compound interest), vì chỉ cần cổ phiếu tăng trung bình 10% mỗi năm, sau 5 năm vốn có thể tăng hơn 60%.

Quan trọng hơn, Phố Wall hiểu rằng thị trường luôn có những giai đoạn giảm sâu từ 10–30%, nhưng họ không hoảng loạn vì biết thị trường Mỹ, tính trung bình, vẫn luôn đạt đỉnh mới sau mỗi chu kỳ. Đó chính là lý do họ không để tin tức từng ngày chi phối quyết định, mà tập trung nhìn 3–5 năm tới.

Nếu cá nhân muốn học theo Phố Wall, hãy tự hỏi:

• Công ty mình muốn mua có dòng tiền đều không?
• Liệu nó có yếu tố gì độc quyền, khó thay thế?
• Nếu cổ phiếu giảm 20%, mình có dám mua thêm hay sẽ hoảng loạn bán tháo?
• Mình có sẵn sàng chờ ít nhất 3–5 năm?

Đầu tư dài hạn không chỉ là chuyện “nắm giữ”, mà là hiểu rất rõ lý do mình nắm giữ, và chuẩn bị tinh thần để chịu được những lúc thị trường chống lại mình.

Vì sao giới đầu tư Mỹ không chạy theo sóng?

1. Tại sao nhà đầu tư Mỹ không “lướt sóng” chứng khoán?

Nhà đầu tư Phố Wall thường tránh lướt sóng vì họ hiểu thị trường Mỹ có những “bẫy thanh khoản” (liquidity traps) mà chỉ ai giao dịch lớn mới nhìn thấy. Các quỹ như Bridgewater Associates hay Citadel dùng hệ thống đo độ sâu order book trên sàn NYSE để phát hiện những lúc thị trường trông có vẻ sôi động, nhưng thật ra không có đủ khối lượng giao dịch để thoát lệnh lớn mà không làm giá sụt mạnh (market impact).

Thay vì vào lệnh dồn dập theo trend, họ chia nhỏ giao dịch bằng thuật toán execution algo như VWAP hay TWAP để giảm rủi ro bị “bắt bài.” Đó là lý do Phố Wall không lướt sóng. Không phải vì họ sợ thua lỗ, mà vì nếu họ giao dịch lớn và nhanh, chính khối lượng lệnh của họ sẽ làm giá cổ phiếu tăng hoặc giảm mạnh, khiến họ tự đẩy giá chống lại mình.

2. Chạy theo sóng có khiến nhà đầu tư thua lỗ không?

Chạy theo sóng (lướt sóng) dễ khiến nhà đầu tư thua lỗ vì:

• Lệnh dễ khớp giá xấu: Giá biến động nhanh, lệnh mua hoặc bán thường trượt giá (slippage), nhất là cổ phiếu nhỏ trên Nasdaq.
• Thiếu công cụ bảo vệ lệnh: Các quỹ lớn như Citadel dùng lệnh stop-limit hoặc thuật toán tự động để tránh lỗ sâu, còn cá nhân ít dùng vì không biết cách.
• Nguy cơ bị broker bán cổ phiếu: Vay margin để lướt sóng dễ bị margin call. Khi giá giảm mạnh, công ty như Charles Schwab có quyền bán cổ phiếu của bạn để thu hồi nợ.
• Bỏ qua thông tin quan trọng: Nhiều người chỉ nhìn biểu đồ mà quên phân tích báo cáo SEC filings hoặc giao dịch nội gián (insider trading) để biết ai đang thực sự mua bán.
• Thua thiệt trước robot giao dịch: Các công ty như Virtu Financial dùng máy tính mua bán trong tích tắc, hút hết thanh khoản, khiến lệnh nhỏ lẻ dễ khớp giá bất lợi.

Khi bạn ‘lướt sóng’ trên Nasdaq, bạn không chỉ đang đánh cược vào xu hướng — bạn đang trở thành nguồn thanh khoản miễn phí cho các thuật toán HFT như Virtu Financial hay Citadel. Nói cách khác, mỗi lần lệnh của bạn trượt giá (slippage), bạn chỉ đang tài trợ cho chính những kẻ ‘bắt sóng’ siêu tốc bằng cách cung cấp thanh khoản rời rạc.

Buy and Hold có phải tư duy làm giàu của Phố Wall?

1. Buy and Hold là gì? Có phải chiến lược của Phố Wall không?

Buy and Hold là chiến lược mua cổ phiếu, ETF hay tài sản khác và giữ lâu dài, bất kể giá lên hay xuống ngắn hạn, nhằm hưởng lợi từ tăng trưởng giá trị và cổ tức tích lũy.

Đúng, đây là chiến lược Phố Wall sử dụng, nhưng không hề đơn giản như nhiều người nghĩ. Các quỹ lớn như T. Rowe Price, Fidelity hay State Street áp dụng Buy and Hold, nhưng họ vẫn liên tục phân tích các chỉ số như earnings yield, ROE, beta, sector rotation để tránh giữ những cổ phiếu yếu. Họ còn dùng các chiến thuật như tax-loss harvesting để giảm thuế và rebalancing để duy trì tỷ trọng danh mục phù hợp với mục tiêu rủi ro.

Phố Wall không “mua rồi quên,” mà giữ cổ phiếu có tiềm lực tài chính mạnh, mô hình kinh doanh bền vững và đủ sức trụ qua khủng hoảng, giống như cách quỹ Berkshire Hathaway đã làm với các công ty như Coca-Cola hay American Express. Đó là lý do Buy and Hold là chiến lược của Phố Wall, nhưng được thực hiện cực kỳ kỷ luật và dựa trên dữ liệu chuyên sâu.

2. Đầu tư dài hạn có thực sự hiệu quả hơn lướt sóng?

Trên Phố Wall, tranh cãi dài hạn hay lướt sóng chưa dứt, nhưng xu hướng mới không chỉ hỏi “cái nào lãi hơn,” mà hỏi “quản rủi ro thế nào?” Từ giữa 2023, Goldman Sachs và Bank of America ghi nhận nhiều quỹ như Two Sigma hay Renaissance Technologies biến biến động (volatility) thành tài sản để quản lý, không chỉ là rủi ro. Họ dùng big data, machine learning để dự báo biên độ dao động S&P 500, rồi thực hiện hedging ngắn hạn ngay khi vẫn nắm giữ dài hạn.

Với nhà đầu tư cá nhân, không cần quỹ tỷ đô cũng làm được. Giữ ETF dài hạn, đồng thời dùng quyền chọn (options) nhỏ để bảo vệ danh mục. Ví dụ, đang nắm Tesla, có thể mua put option giá nhỏ để phòng khi giá sụt sau báo cáo earnings, thay vì bán tháo.

Đầu tư dài hạn không hoàn toàn an toàn. Theo Morningstar 2024, nhà đầu tư Mỹ kiếm thấp hơn chính quỹ họ đầu tư 1-1.7%/năm, vì tự phá vỡ kế hoạch dài hạn lúc thị trường sụt. Gọi là behavior gap. Cách khắc phục là dùng auto-investing trên Fidelity, Schwab, Robinhood để trích tiền đều đặn, tránh hành động bốc đồng.

Market timing không chỉ là bắt đỉnh đáy S&P 500. Citadel, Millennium Management tìm “pockets of inefficiency” — kẽ hở tạm thời như chênh giá hợp đồng Nasdaq 100 futures và options khi có tin CPI. Hoặc săn cổ phiếu small-cap giảm sâu vì tin xấu ngắn hạn, nhưng cơ bản vẫn ổn, để ăn sóng hồi như cách Point72 làm.

Nhà đầu tư nhỏ lẻ vẫn áp dụng được:

• Đặt cảnh báo giá trên Thinkorswim, Interactive Brokers.
• Dùng screener tìm cổ phiếu rớt 10-20% mà không có tin cơ bản xấu, kiếm sóng hồi 3-5%.

Xu hướng lớn ở Phố Wall là danh mục hỗn hợp (blended portfolio). Quỹ như Blackstone, JP Morgan để phần lớn vốn vào ETF dài hạn (core), phần nhỏ linh động trading (satellite). Quan trọng nhất: quản vốn chặt, không để cược ngắn hạn phá hỏng danh mục.

Cá nhân cũng áp dụng:

• 70-80% vốn vào index fund chi phí thấp (Vanguard Total Stock Market ETF, iShares Core S&P 500).
• 20-30% để trading, luôn stop-loss 3-5%.
• Hoặc dùng options để phòng hộ, thay vì bán tháo khi thị trường rơi.

Morgan Stanley Wealth Management nhận định: “Trong kỷ nguyên AI và big data, ranh giới dài hạn – ngắn hạn mờ dần. Thành công thuộc về người quản biến động tốt hơn là bám khung thời gian.” Tức, quan trọng không phải chọn dài hạn hay lướt sóng, mà là kiểm soát biến động để không hoảng loạn lúc thị trường sóng gió.

Nhà đầu tư Mỹ làm sao tránh FOMO khi đầu tư?

1. FOMO là gì trong đầu tư?

FOMO (Fear of Missing Out) trong đầu tư là nỗi sợ bỏ lỡ cơ hội sinh lời, khiến nhà đầu tư mua vào lúc giá đã cao vì thấy thị trường tăng mạnh. Trên Phố Wall, các tên tuổi như Warren Buffett hay Ray Dalio cảnh báo FOMO dễ dẫn tới mua đỉnh, bán đáy và thua lỗ. Thay vì chạy theo tin tức nóng, nhà đầu tư chuyên nghiệp thường dựa vào phân tích cơ bản (fundamental analysis), giữ vững kỷ luật đầu tư (investment discipline), và bám sát các chỉ số như S&P 500 hay Nasdaq để tránh bị cuốn theo sóng ngắn hạn.

2. Nhà đầu tư Phố Wall kiểm soát cảm xúc thế nào để không chạy theo đám đông? 

Trên Phố Wall, các quỹ lớn và trader chuyên nghiệp không chỉ nói suông “bình tĩnh” để tránh FOMO. Họ áp dụng nhiều cách thực tiễn mà nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng có thể học hỏi:

• Đặt lệnh tự động (auto orders): Nhiều desk trading ở Goldman Sachs hay Morgan Stanley dùng lệnh limit hoặc trailing stop để không bị dao động bởi tin tức phút chót. Nhà đầu tư cá nhân cũng có thể đặt trước giá mua/bán trên nền tảng như Fidelity hoặc Interactive Brokers, giúp tránh hành động cảm tính lúc thị trường biến động.
• Quản lý vị thế theo dollar amount, không chỉ theo phần trăm: Quỹ như Bridgewater Associates của Ray Dalio không chỉ tính % lãi/lỗ mà còn kiểm soát mức lỗ tối đa tính bằng USD cho từng lệnh, để tránh stress khi thị trường Mỹ biến động mạnh. Cá nhân cũng có thể áp dụng cách này, ví dụ: “Tôi chỉ để tối đa 500 USD rủi ro cho giao dịch này,” thay vì nghĩ “mất 5% thì bán.”
• Dùng liquidity zone thay vì cố bắt đáy đỉnh: Citadel Securities không cố đoán chính xác đáy hay đỉnh mà thường giao dịch quanh “vùng thanh khoản” (liquidity zone) — nơi khớp lệnh nhiều nhất. Nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể quan sát khối lượng giao dịch (volume) trên sàn NYSE hay Nasdaq để tìm vùng giá có hỗ trợ mạnh thay vì lao vào giá biến động dữ dội.
• Theo dõi real-time sentiment data: Một số hedge fund tại Wall Street hiện dùng các công cụ sentiment analysis quét dữ liệu mạng xã hội, Google Trends, tin tức CNBC để đo lường tâm lý đám đông. Cá nhân có thể tận dụng công cụ miễn phí như MarketPsych, Stocktwits để phát hiện lúc nào thị trường Mỹ đang quá hưng phấn (overbought) hoặc quá sợ hãi (oversold).
• Tạo “cooling-off period” trước khi giao dịch lớn: JP Morgan Asset Management khuyến nghị, trước các quyết định giao dịch lớn, trader nên bắt buộc ngưng ít nhất 30 phút để rà soát logic và kiểm tra tin tức chính thức từ SEC hoặc Federal Reserve. Nhà đầu tư nhỏ cũng có thể tự áp dụng quy tắc: “Nếu định vào lệnh lớn, tôi sẽ để qua đêm rồi mới quyết.”

Trên Phố Wall, kiểm soát cảm xúc không chỉ là giữ bình tĩnh, mà là biến kỷ luật thành quy trình tự động. Nhà đầu tư cá nhân càng “tự động hóa” bao nhiêu, càng ít bị cảm xúc chi phối bấy nhiêu. Đó là cách nhiều tên tuổi lớn như Citadel, Bridgewater hay JP Morgan tồn tại và chiến thắng qua các cú sập lớn của thị trường Mỹ.

Vì sao những nhà đầu tư giỏi không chạy theo hiệu suất thị trường?

1.Tại sao các nhà đầu tư lớn không mua bán liên tục?

Trên Phố Wall, các nhà đầu tư lớn như BlackRock, Vanguard hay quỹ quản lý tài sản của JP Morgan thường tránh giao dịch liên tục vì họ ưu tiên giữ thế mạnh về quy mô (economies of scale) và tính minh bạch với cổ đông. Khi giao dịch khối lượng lớn, chỉ cần một lệnh mua hay bán cũng có thể đẩy giá cổ phiếu biến động mạnh, khiến chính họ mua đắt hơn hoặc bán rẻ hơn mong muốn — gọi là market impact cost.

Ngoài ra, các quỹ như Bridgewater Associates hay Fidelity thường duy trì vị thế dài hạn vì họ tận dụng dữ liệu sâu như macro signals từ FED, lãi suất trái phiếu Mỹ (U.S. Treasury yields), hay các chỉ số như PMI, PCE Price Index để xác định xu hướng lớn. Giao dịch nhiều có thể khiến họ bỏ lỡ xu hướng dài hạn chỉ vì biến động ngắn hạn.

Thống kê mới nhất từ SPIVA 2023 cũng cho thấy hơn 80% quỹ giao dịch thường xuyên không vượt nổi S&P 500 sau 5 năm, càng chứng minh rằng mua bán liên tục không phải lúc nào cũng giúp sinh lời.  Nếu không có lợi thế dữ liệu hay hệ thống giao dịch nhanh như các desk trading tại Phố Wall, việc “ngồi yên” và để thị trường Mỹ tăng trưởng dài hạn đôi khi lại là chiến lược an toàn hơn, giảm cả phí giao dịch lẫn thuế suất capital gains ngắn hạn.

2. Chạy theo “hiệu suất tốt nhất” có rủi ro gì?

Trên Phố Wall, việc chạy theo hiệu suất tốt nhất (performance chasing) luôn bị các quỹ lớn cảnh báo vì tiềm ẩn nhiều rủi ro thực tiễn mà nhà đầu tư cá nhân thường không lường hết:

• Dễ dính bull trap: Sau những cú tăng nóng, nhiều cổ phiếu Mỹ như Palantir hay Rivian từng bị quỹ lớn như Fidelity hoặc BlackRock đánh giá quá cao. Khi tin tức tích cực hạ nhiệt, giá sụt mạnh, biến người mua muộn thành “tay bắt dao rơi.”
• Xoay danh mục tốn chi phí ẩn: Các desk trading của Morgan Stanley tính toán rằng mỗi lần chuyển danh mục có thể làm mất 0,5-1,2% vốn do spread giá và slippage, chưa kể thuế capital gains. Nhà đầu tư nhỏ thường không để ý chi phí ẩn này.
• Bỏ lỡ cơ hội dài hạn: Bridgewater Associates từng chỉ ra rằng những mã cổ phiếu dẫn đầu S&P 500 thường chỉ lộ diện sau nhiều năm tích lũy. Ai cứ đổi danh mục theo bảng xếp hạng “top performer” dễ bỏ lỡ cổ phiếu tiềm năng đang âm thầm xây nền.
• Tâm lý “gỡ lỗ” càng lún sâu: Morningstar 2024 thống kê nhà đầu tư chạy theo quỹ có hiệu suất tốt nhất năm trước lại thường rút vốn lỗ nhiều nhất năm sau vì mua lúc valuation đã quá cao. Hiệu ứng này càng mạnh ở thị trường Mỹ, nơi các cổ phiếu như Meta hay Netflix từng tăng phi mã rồi điều chỉnh sâu.
• Hiểu sai về dữ liệu “tốt nhất”: Trên Phố Wall, dữ liệu hiệu suất tốt nhất thường là kết quả quá khứ, không phải dự báo tương lai. Nhà đầu tư chuyên nghiệp như tại JP Morgan hay Citadel luôn dùng forward estimates, tức dự báo earnings tương lai, thay vì chỉ nhìn performance ranking.

Trên Phố Wall, các quỹ lớn không mua cổ phiếu chỉ vì nó vừa đứng top tăng giá. Thay vào đó, họ kiểm tra định giá (valuation), chất lượng earnings, và xu hướng ngành. Nhà đầu tư nhỏ cũng nên tự hỏi: “Giá cổ phiếu tăng vì kết quả kinh doanh tốt hay chỉ vì dòng tiền đổ vào ngắn hạn?” Nếu không trả lời được, tốt hơn đừng vội chạy theo bảng xếp hạng “top gainer” mỗi tuần.

Làm Giàu Bền Vững Dù Thị Trường Biến Động

Giới đầu tư Mỹ trên Phố Wall không cố gắng dự đoán chính xác xu hướng (direction) của thị trường, mà tập trung vào việc xác định “phạm vi chấp nhận được” (acceptable range) của biến động giá. Và xây dựng danh mục sao cho, dù thị trường đi đâu trong phạm vi đó, họ vẫn có lãi hoặc chỉ chịu được mức lỗ tối đa đã định.

Trái với nhà đầu tư cá nhân luôn tìm sự “chắc chắn” (certainty), các quỹ lớn tìm “độ tin cậy của kịch bản” (scenario reliability). Họ không hỏi “giá cổ phiếu sẽ lên hay xuống,” mà hỏi “nếu giá dao động từ A đến B, tôi có sẵn sàng và có công cụ để kiếm lời hoặc chịu đựng?

Kết quả là, thay vì “chạy theo sóng” — tức mua đỉnh, bán đáy — họ chủ động “bơi dưới mặt sóng,” thu lợi từ biên động được đo lường, và chỉ “lướt” khi phạm vi dao động vượt ngưỡng đã chuẩn bị. Đây chính là lý do Phố Wall không đuổi theo các con sóng ồn ào của thị trường.

Thị trường luôn đầy sóng gió, tin xấu bất ngờ, những con số nhấp nháy đỏ lòe trên bảng giá, và những bẫy thanh khoản chờ nuốt chửng người thiếu chuẩn bị. Nhưng cũng chính trong biển lớn ấy, Phố Wall Tại Nhà có thể trở thành chiếc phao cứu sinh để bạn đứng vững, biến tư duy làm giàu thành la bàn, lướt sóng đúng lúc và giữ vững hướng đi trên hành trình làm giàu bền vững. Và nếu muốn nắm lấy chiếc phao ấy, chỉ cần tham gia Discord cùng chúng tôi. Bởi ngay cả biển cả rộng lớn cũng dễ chinh phục hơn khi bạn không bơi một mình.